Ünner dat Motto "Anner Länner, anner Spraakplaans – Man kriegt wi ok een för Platt torecht?" harr dat Nedderdüütschsekretariat to en Online-Warksteed an'n 27. Oktobermaand inlaadt. 36 Lüüd sünd tosamenkamen, dormang en Reeg Liddmaten ut de Warkkoppel Spraakplaan, de dat siet 2024 geven deit, man ok en Barg Lüüd ut de Sprekergrupp, de nee dorto kamen sünd. Ok vun Nedderland, de Saterfresen un de Soorben weren welk dorbi.
Christiane Ehlers un Kevin Behrens ut dat Nedderdüütschsekretariat hebbt toeerst verkloort, wat een ünner dat Thema Spraakplanen versteiht. Se hebbt rutstellt, woso sünnerlich lütte un bedrauhte Spraken bewusste Maatregeln bruukt, üm op den Bruuk un de Dieg vun en Spraak inwarken to könen.
Vörstellt worrn is de ne'e Informatschoonsbroschüür "Spraakplaan för Plattdüütsch - Woans geiht een dat an?", de en Instieg in dat Thema Spraakplanen büddt, Bispelen vun anner Spraken gifft un verkloort, woans wi dat för Plattdüütsch angaht, en Spraakplaan op'n Weg to bringen (Download Broschüür as PDF).
Bi dat Drapen hebbt wi dree keltsche Spraken, de för Plattdüütsch as Vörbiller gellen köönt, vörstellt:
- För dat Koornsche, dat in’t 18ste Johrhunnert as utstorven gell un mit Spood wedder revitaliseert worrn is, weer de Ankennen as Minnerheitenspraak in’n Rahmen vun de Sprakencharta in dat Verenigte Königriek en zentralen Schritt.
- Bi Iersch is dat Besünnere, dat de Spraakplanen op lokale un dezentrale Spraakplaans baseert, de mit de Community tosamen opstellt warrt. Un dat gifft hööftamtliche Language Officers, de Projekten in Gang bringt.
- Bi Waliesch, de gröttste un vundaag wedder op’t wenigst bedrauhte keltsche Spraak, gifft dat dat Amt vun den Welsh Language Commissioner, de op de Ümsetten vun de Spraakplanen achten deit.
- Bi all Spraken markt een, wat för en grote Bedüden de Billen un de Medien hebbt.
Bi't Snacken doröver, wat wi för Platt vun de anner Spraken lehren köönt, wiest sik, wo wichtig dat is, dat dat verantwoortliche Lüüd gifft. Ok för Plattdüütsch mutt dat Lüüd geven, de de Ümsetten vun den Spraakplaan as konkrete Opgaav hebbt. Blots denn kann en Spraakplaan Spood hebben. Un wi nehmt mit, dat wi dat Drömen wagen mööt. De Plattdüütschen sünd dat wennt, sik mit wenig un sülvst Scheefstänn tofreden to geven. Man een mutt anfangen, sik mehr drömen to wagen!
„Modellprojekten för Plattdüütsch“
Wat den eersten Stapp hen na en Spraakplaan för Platt angeiht, dor hebbt wi tohoop mit de Warkkoppel düt Vörgahn fastleggt:
- Wi fangt mit lokale un dezentrale Spraakplaans an.
- Wi nehmt uns toeerst de Prestieschplanen vör.
- Wi sett in twee Modellregionen Projekten op un versöökt de Rutkümst op anner, ähnliche Regionen to överdregen, indat wi dor en Kunzept ut maakt.
Uns Maal: Mit „Plattdüütsch sichtbor maken – en Kampagne för mehr Prestige“ wüllt wi op mehr Sichtborkeit vun Platt in de Region inwarken un dat Prestige vun de Spraak verhögern. Wi hebbt verkloort, woans wi vörgahn sünd, un wat dat dorbi för Rutfödderns un Problemen geev.
As Modellregionen sünd dat Süüdollnborger Mönsterland un Sassen-Anholt utkeken worrn. Heinrich Siefer, Spreker vun'n Bunnsraat för Nedderdüütsch, un Christian Sadel vun de Universität Madeburg hebbt de Situatschoon vun de Spraak in de beiden Regionen vörstellt. Wielt in'n Noordwesten vun Neddersassen noch orrig wat an Spraaksubstanz dor is, is de Spraak in'n apentlichen Ruum meist nich sichtbor. In Sassen-Anholt süht dat nich blots mit de Sichtborkeit vun de Spraak leeg ut, man de wenigsten Lüüd dor verbinnt dat Land noch mit de Spraak.
Toeerst hebbt wi in beide Regionen en Barg vun Bedrieven as möögliche Aktören anschreven (in jeedeen Region mehr as 100): Vun de Gastronomie (Produzenten, Restaurants, Bäckers, Hoffladens etc.), över regionale Supermarkten un Kooplüüd bet hen na apentliche Inrichtens (Touristik, Bibliotheken, Stadtwarken etc.). Wi hebbt över de Initschatiev opkloort un de Bedrieven Moot maakt, bi sik Platt sichtbor to kamen, dör Schiller, Produktnaams oder Warvmaterial. Mit de Trüchmellens seeg dat man teemlich mau ut: Meist nüms vun de mööglichen Aktören hett sik trüchmellt. In'n Novembermaand sünd in beide Regionen Veranstaltens plaant, bi de dat üm de Kampanje un konkrete Ideen för de Ümsetten gahn schall.
Diskuschoon mit Deelnehmers
Na den Input dörch uns geev dat en bannig intressante Diskuschoon mit de Deelnehmers. Wi hebbt uns över de Modellprojekten uttuuscht un överleggt, wat een beter maken kann, ween een Aktören mit in’t Boot halen will. Un ok, woans een de Lüüd dat Thema noch verkloren kann, denn dat is för de mehrsten ja teemlich afstrakt. Un wi harrn dat ok vun möögliche anner Weeg, wenn dat üm dat Thema Sichtborkeit in‘n Alldag geiht un vun de Fraag, woans sik ok noch anner Lüüd an bedeligen köönt, üm dat dezentraler optotrecken.
En poor Lüüd stellen rut, wo wichtig de persöönlichen Gespräken sünd, üm Lüüd mit an Boord to halen: "Du muttst na de Lüüd hengahn un jüm direkt ansnacken, blots so kannst du jüm vun dien Projekt övertügen." Dat de direkte Weg hölpt, dor weren sik all enig. Man liekers is rutarbeidt worrn, dat een för Platt Strukturen un Ressourcen bruukt, üm ok in en grötteren Rahmen wat beschicken to könen. "Dat fehlt an Plattdüütschbeopdraagten in de Landkreisen, Städer un Gemeenen, so as jüm dat in Oostfreesland geven deit."
Denn is noch en anner Lüchttoornprojekt ut Noordfreesland vörstellt worrn: Bi dat Büro vun'n Landraat is vör en poor Johr en Steed för de Föddern vun de Regional- un Minnerheitenspraken in'n Kreis inricht worrn. Birte Überleer, de den Posten hett, stell rut, wat so en Steed ok för de Wohrnehmen un dat Ansehn vun de Spraak bedüden deit.
Snackt hebbt wi denn ok, wo wichtig dat is, dat een gesettlich Grundlagen hett, so as dat dat mit dat eerste Nedderdüütschgesett in't Land Brannenborg nu geven deit. Ok wenn sowat as Plattdüütschbeopdraagten för de Kommunen keen Plicht is, hölpt dat Gesett in'n Rüch, üm Kommunen to övertügen.
Měto Nowak, wetenschoplichen Mitarbeider an't Soorbsche Institut, stell vör, woans se dat Thema Spraakplanen för Neddersoorbsch angaht un meen man "Wi töövt nich, bet allmann an Boord sünd. Wi söökt uns Makers un fangt mit jüm an."
En Deelnehmersche, de ut Nedderland keem, kunn en Reeg Gemeensamkeiten twüschen dat Groninger Platt, dat bi ehr in de Region snackt warrt, un de Situatschoon vun Platt op de düütsche Kant wies warrn. Hier un dor kunn sik dat anbeden un een deit sik tosamen.
An't Enn vun uns Uttuusch kemen wi nochmal op de Saterfresen to snacken, wo dat faste Strukturen gifft un Steden inricht worrn sünd. Henk Wolf, de Beopdraagte för Saterfreesch süht an vele Steden desülvigen Rutfödderns bi beide Spraken. Man de Ünnerscheed ut sien Sicht is, dat de Politik ok würklich achter de Saterfresen steiht un sik för ehr insett. He maak de Plattdüütschen Moot, mehr för sik intostahn, so as de Fresen dat ok doot. Sien Raatslaag: "Wi mööt de Spraak emanziperen. De Politik mutt seggen: För uns is de lütte Spraak jüstso wichtig as de grote." He harr ok de Projekten för mehr Sichtborkeit ut dat Saterland kott vörstellt un meen, dat se dor al veel wieder sünd. Dat wiest wedder, wo wichtig dezentrale Spraakplaans sünd, denn dat Saterland is lütter as dat hele Plattdüütschland.
Wat för en grote Bedüden dat Prestiesch vun de Spraak för uns Spraakplaanarbeit hett, dat maak de Vörslag vun een Deelnehmer düütlich: "Wi bruukt en PR-Manager för Platt! ... beter noch en hele Afdelen." Un dat weer ok de Punkt, den de mehrsten Deelnehmers wedder opnahmen hebbt un den wi dör de Spraakplaans ut Ierland un Wales lehrt hebbt. Dat bruukt Verantwoortlichkeit, de ok an faste Personen hangt, de dat hööftamtlich maakt. Spraakplanen bruukt apentliche Gesichter un dat dörv nich vun'n Tofall afhangen, wat sik een in de Region engageert in sien Freetiet oder nich. Dat bruukt hier klore Strukturen un Lüüd, de op regionale un överregionale för de Spraak instaht. Mit Birte Überleer in Noordfreesland hebbt wi sehn, dat dor welke Regionen dörut vun Willen sünd, sik dör dat Schapen vun Steden intosetten. Nu liggt de Ball liekers bi de Sprekergrupp, de sik dor luder för insetten mutt.
Wi bedankt uns bi all Lüüd, de bi uns Online-Warksteed dorbi weren un sik mit uns uttuuscht hebbt. Uns dücht, dat dat Flach Sichtborkeit, Ansehn un Prestiesch passlich is, üm de Arbeit an en Spraakplaan antogahn. Wat schöön, dat al so vele mit an Boord sünd. Wi sünd spannt, wat sik in de beiden Modellregionen noch doon warrt.
